Een sterk en vitaal Breda betekent voor ons kwaliteit van werken en leven en een thuis voor iedereen. Daar werken we hard aan, samen met inwoners, ondernemers, onderwijs en maatschappelijke instellingen. De focus leggen we op het voorkomen van problemen en het creëren van kansen.
De overgang van jeugdzorg, nieuwe taken voor maatschappelijke ondersteuning  en participatie van Rijk naar gemeente was, en is, een enorme opgave. Die raakt veel Bredanaars. De nieuwe taken zijn geland. De uitvoering is complex en nog steeds in ontwikkeling. Samen met onze partners werken we er keihard aan om nu de echte verandering mogelijk te maken. We leggen nog meer dan voorheen de nadruk op het voorkomen van problemen.

Financieel is over het totaal aan taken tot nu toe geen tekort ontstaan. Dat is echter niet vanzelfsprekend. Sterker nog, de komende jaren hebben we miljoenen meer nodig. We moeten alles uit de kast halen om de grote financiële risico’s in de toekomst op te vangen. In ons beleid en onze keuzes maar ook in de lobby richting Den Haag. Behoud van kwaliteit staat daarbij voorop. De grootste financiële problemen ontstaan bij de sociale werkvoorziening en de bijstandsuitkeringen. We zetten alles op alles om zoveel mogelijk mensen aan het werk te helpen.

Er komt ook meer  vraag naar maatschappelijke ondersteuning. Het aantal ouderen dat zelfstandig blijft wonen en ondersteuning nodig heeft, neemt toe. Dat zet druk op Wmo-voorzieningen als huishoudelijke hulp. We zetten in op preventie om zwaardere zorg te voorkomen. Zo kunnen we het budget beter beheersen.
In de jeugdhulp is het van groot belang dat er minder bureaucratie komt zodat het kind en het gezin echt centraal staan.  

We willen een Bredase samenleving waarin iedereen naar vermogen meedoet. Waar iedereen zijn talenten kan ontwikkelen, regie heeft over het eigen leven en een (veilig) thuis heeft. Een samenleving ook met goede ondersteuning, goede zorg en begeleiding naar werk. Dat is een voorwaarde voor gezonde, weerbare en vitale inwoners. Dat doen we vanuit een positieve grondhouding. We vertrouwen op de kracht van het individu en het netwerk van vrijwilligers en professionele hulpverleners. Samen staan we sterk. Onze aanpak heeft als doel om de vraag naar zorg en ondersteuning zoveel mogelijk vóór te blijven. Als mensen actief zijn, sporten en bewegen, zorgt dat voor een betere gezondheid. Dan zijn mensen minder afhankelijk van hulp en zorg.

In dit hoofdstuk gaan we dieper in op ‘Breda Doet’, maatschappelijke ondersteuning, hulp voor kwetsbare bewoners, werk, de sociale werkvoorziening, armoede, jeugd, wonen, sport, duurzaamheid en cultuur.

Blijvend zorgen voor elkaar en een vitaal Breda
We kijken positief naar de manier waarop Breda in de afgelopen twee jaar de overgang van de taken van het Rijk op het sociaal domein heeft vorm gegeven. Met de aanpak ‘Breda Doet’ hebben we de eerste, fundamentele stappen gezet op weg naar de echte verandering. Bredanaars ervaren dat ze in de eigen leefomgeving, tijdig en op maat zelf regie op het leven houden of weer krijgen. Dat geldt niet alleen voor mensen (jong en oud) die professionele zorg nodig hebben. Maar ook voor hen die ondersteuning nodig hebben bij het zoeken naar werk of die een uitkering ontvangen.

‘Breda Doet’ is vernieuwend. Het is een aanpak van gemeente, bewoners, ondernemers, vrijwilligers, professionals, verenigingen en maatschappelijke partners in de stad samen. Talent, professionaliteit en mogelijkheden zijn leidend in plaats van regels. Aan de keukentafel spreken we met de mensen over hun eigen plan. In het wijkplatform met wijkbewoners over hun concrete sociale initiatieven. Aan de thematafels met maatschappelijke partners over het effectiever inrichten van netwerken en voorzieningen. Deze aanpak ontwikkelen we verder door.
Voor de maatschappelijke ondersteuning (Wmo) hebben we de stap gemaakt naar het leveren van maatwerk (tijdig, nabij, integraal). Vrijwillig waar het kan en professioneel waar nodig. Voor maatwerk  is er een passende financiering op basis van vaste tarieven per periode. Dit is een omslag in denken, doen en laten van inwoners, organisaties in de stad, de Wmo wijkteams en aanbieders. We maken samen met de inwoners een plan voor de juiste ondersteuning. We zorgen dat aanbieders blijven doorontwikkelen en het aanbod nog verder loslaten, met een passend tarief. Daarnaast willen we dat iedereen een leven lang prettig kan wonen in Breda. Daarom maken we werk van toegankelijkheid, hebben we steunpunten voor dementie en beweegprogramma’s voor ouderen

Speciale aandacht geven we aan kwetsbare inwoners die hulp en ondersteuning nodig hebben om de regie op het eigen leven te pakken. Bijvoorbeeld mensen die te maken hebben met huiselijk geweld. De organisatie Veilig Thuis West-Brabant helpt hen. Dak- en thuislozen helpen we met de regie op het eigen leven door te zorgen voor een 'eigen woonomgeving’, liefst gewoon in de wijk. Van daaruit werken we aan een herstelplan met de ambulante zorg. Er zijn al woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen. We onderzoeken welke investeringen in huisvesting echt nodig  zijn en voor welke doelgroepen precies. Beschermd wonen voor mensen met psychiatrische of psychosociale problemen, is ook een taak die we tot 2020 samen met regiogemeenten uitvoeren. Het gaat om mensen die niet opgenomen zijn in een instelling, maar die ook niet op zichzelf kunnen wonen. Ook de opvang van personen met verward gedrag is en blijft urgent en vergt onze aandacht.
We zetten het regionaal uitstapprogramma voor prostituees door. We willen dat slachtoffers van loverboys, gedwongen prostitutie en mensenhandel de kans krijgen om uit de sfeer van onderwereld en ondermijning te komen. Zo kunnen ze een goede en menswaardige toekomst opbouwen. Eind dit jaar eindigt de landelijke regeling hiervoor. Wij gaan door met de aanpak in overleg met onze partners aan de thematafels.

Werk, werk, werk voor iedereen en meedoen waar mogelijk
De gemeente krijgt van het Rijk jaarlijks een budget om de verschillende bijstandsuitkeringen te betalen, de zogenoemde Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten (BUIG). In 2016 hadden we in Breda een fors tekort op dit budget. We verwachten dat het vanaf 2017 opnieuw ontoereikend is en dat het daarna ontoereikend blijft. We lobbyen, samen met andere gemeenten, actief richting politiek Den Haag. Het is wat ons betreft 5 voor 12: een structurele ophoging of een betere verdeling over de gemeenten van het budget is nodig en gewenst.
De afgelopen jaren hebben we al veel gedaan om het tekort terug te brengen. Maar het is nog niet genoeg. In het Uitvoeringsplan Participatie 2017-2018 zetten we daarom een nieuwe koers in om zoveel mogelijk mensen naar werk, en dus uit de bijstand, te helpen. Maar daar bovenop zijn extra acties nodig om te voorkomen dat we blijvend stevig in de min gaan. We gaan nu voortvarend aan de slag met een taakstellend extra plan. We nemen ook onorthodoxe maatregelen. Denk bijvoorbeeld aan het regelen van vervoer van mensen naar bedrijventerreinen. Ook gaan we nog meer opties verkennen om mensen naar werk te begeleiden. Dan gaat het om het slim combineren van mogelijkheden op het terrein van economie, onderwijs, zorg, cultuur, duurzaamheid en ruimtelijke projecten.

Er is ook een positieve ontwikkeling. De economie groeit. Het aantal banen en bedrijven in Breda stijgt de komende jaren. De Economische Agenda biedt extra kansen voor werkzoekenden in de regio Breda. We begeleiden de groep werkzoekenden gericht naar werk. Werk is immers de beste vorm van sociale zekerheid. We verbeteren de dienstverlening aan werkgevers. We benaderen (nieuwe) werkgevers actief om via leer-werktrajecten hun vacatures in te vullen. In de eigen organisatie bieden we banen aan zoals de afvalcoaches. We hebben oog voor mensen met een beperking. We vragen werkgevers om verantwoordelijkheid te nemen en voor (reguliere) plaatsen in hun bedrijf te zorgen. We maken gebruik van innovatieve experimenten. We pakken de hulpvraag van inwoners in samenhang aan. We organiseren een integrale ‘toegang sociaal domein’. De klant geeft zelf zijn hulpvraag aan. Met ondersteuning van een regisseur maakt de klant een plan en beschrijft de gewenste resultaten. Regisseurs zetten op maat in wat nodig is om de klant te helpen die resultaten te halen.

De noodklok voor de Sociale Werkvoorziening
We luiden de noodklok richting Den Haag, samen met andere gemeenten. Er is fors meer geld nodig van het Rijk om de sociale werkvoorziening te kunnen blijven betalen. Door de Participatiewet is sinds 2015 geen nieuwe instroom meer in de Sociale Werkvoorziening. Het aantal medewerkers in de sociale werkvoorziening daalt daardoor elk jaar. Tegelijkertijd heeft het Rijk de subsidie per medewerker veranderd in een landelijk verdeelmodel. Daarbij heeft het Rijk aangenomen dat meer mensen zouden uitstromen.  Gevolg is dat er te weinig geld is om de werkelijke kosten te dekken. We hebben als gemeente immers weinig mogelijkheden om mensen uit te laten stromen of elders te laten werken. De mensen hebben rechten opgebouwd waar we niet aan kunnen en willen tornen. We hebben meer geld nodig om ook in de toekomst de mensen om wie het gaat op deze manier in een veilige, vertrouwde omgeving te laten werken.   

We gaan door met Werk aan de Wijk. Mensen zonder werk kunnen werkervaring opdoen in de wijk. Dat helpt om mensen weer mee te laten doen in de samenleving of om een betaalde baan te vinden. Ook biedt het project diensten aan voor en door bewoners en organisaties in de wijk om zo het (samen)leven in de wijk beter en leuker te maken. We onderzoeken of het mogelijk is om ook commerciële partijen te betrekken en om deelnemers meer regie en zeggenschap te geven.

Armoede en schulden verminderen waar mogelijk

Vanuit de zorg voor alle inwoners, investeren we extra om armoede tegen te gaan. Schulden zijn voor mensen een grote zorg. Ze belemmeren de regie op het dagelijkse leven. We kiezen voor een aanpak om schulden te voorkomen en huisuitzettingen tegen te gaan. Het programma ‘Samen uit de Schulden’ zetten we door om nog meer mensen te kunnen helpen.
Het woonlastenfonds en maatwerkfonds zijn in 2015 van start gegaan, met succes. Het aantal huisuitzettingen is verminderd. De ervaringen die we hebben opgedaan, zijn input voor een nieuw samengevoegd fonds. We maken daarbij goede afspraken met woningcorporaties over hun rol en verantwoordelijkheden. Het fonds helpt niet alleen mensen in een sociale huurwoning. Het moet ook beschikbaar zijn voor mensen met een eigen hypotheek die in de problemen dreigen te komen. Door nu te investeren in schuldhulpverlening en een nieuw fonds kunnen we grote maatschappelijke en financiële kosten (op termijn) voorkomen.

Er zijn meer mensen die door schulden een bewindvoerder nodig hebben om hun financiële zaken te regelen. De kosten daarvan leggen een steeds groter beslag op de bijzondere bijstand in Breda. Gemeenten, Divosa en VNG vinden dat voor een echte oplossing nieuwe (landelijke) wet- of regelgeving nodig is. We verwachten dat de kosten de komende jaren verder stijgen. De afgelopen jaren vingen we dit op binnen het beschikbare armoedebudget. Door de stijging gaat dat niet meer.

Jongeren voorop en alle ruimte voor hen

We betrekken kinderen en jongeren al op jonge leeftijd bij de vraagstukken van Breda. Zo leggen we de basis voor maatschappelijke betrokkenheid op latere leeftijd. Alle kinderen en jongeren verdienen een fijne woonomgeving. Zo kunnen ze zich ontwikkelen, hebben ze de ruimte om te spelen, te bewegen, te recreëren, te leven en gezond op te groeien. We hebben al veel in beweging gezet. Voorbeelden zijn de pilot overgang jeugdhulp naar volwassenenhulp, de samenwerking tussen huisartsen en jeugdhulp, de pilot ziekenhuis CJG-ers, de uitbreiding pleegzorgarrangementen, de meet and greets met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en zorgaanbieders, de jeugdparticipatievisie en de uitvoering daarvan.

Breda, een Kindvriendelijke stad. We verzinnen dat niet allemaal zelf. We blijven met kinderen en jongeren praten over wat zij nodig hebben. Zo is Breda in samenwerking met de Missing Chapter Foundation (MCF) als een van de eerste gemeenten in Nederland met een Raad van Kinderen gestart. Zij kunnen adviseren over maatschappelijke dilemma’s.

We willen dat kinderen gezond en veilig opgroeien en hun talenten ontwikkelen. Dat is de inzet om problemen zoveel mogelijk te voorkomen. Uitdagende, laagdrempelige activiteiten dichtbij kinderen en jongeren, in de eigen wijk, helpen daarbij. Dat betekent een nog steviger samenwerking tussen onderwijs, sport, opvoedondersteuning, cultuur en maatschappelijk werk. Het Centrum voor Jeugd en Gezin werkt dit met andere partners uit aan de thematafels. Zij staan dicht bij jeugd en ouders, stimuleren de ontwikkeling van vaardigheden en kennis en signaleren eventuele risico’s vroegtijdig. Door integrale hulp aan kind en gezin kunnen we ook de gevolgen van armoede voor kinderen vroegtijdig aanpakken.
Daarnaast is ‘Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG)’ een belangrijk project. Het gaat om gezonde voeding, water drinken en beweging waardoor kinderen en jongeren een gezondere leefstijl krijgen.
We zetten dit preventieve beleid stevig door in 2018 en verder, om zo grotere problemen,  zware zorg en armoede te voorkomen.

Fijn wonen voor iedereen
Breda is een fantastische woonstad. We willen dat iedereen daarin een plek heeft en fijn woont. De economie trekt aan en daarmee ook de vraag naar woningen. We gaan meters maken. Wat we bouwen moet aansluiten bij de behoefte van mensen of dat nu een dure, middel-dure of goedkope (huur) woning is. Wij sturen erop, met beleid en financieel, zodat er voor elke doelgroep de komende jaren voldoende ruimte is. We willen als gemeente in 2018 en verder regie houden op de kwaliteit en op het aantal woningen. Maar ook op de locaties zodat er nieuwe woningen komen in buurten en wijken die daarom vragen. In overleg met de woningcorporaties en de markt kijken we hoe we dat doen. Zo hebben we bijvoorbeeld afgesproken om de komende 10 jaar 1600 sociale huurwoningen te realiseren.  

Er is behoorlijk veel leegstand in de gemeente. Dat is slecht voor de leefbaarheid en de aantrekkelijkheid van Breda. De visie op leegstand is bijna klaar. Dan hebben we een leidraad om leegstand aan te pakken. Dit doen we op een innovatieve manier. We kijken naar nieuwe constructies voor financiering, flexibele, slimme en vernieuwende woonconcepten. Je kunt leegstaande kantoren of panden omvormen tot woningen maar er zijn ook alternatieve mogelijkheden voor gebruik of bestemming. De nieuwe Omgevingswet speelt hierin een belangrijke rol.  

We gaan door met de Starterslening en de Blijverslening. De Starterslening is voor mensen die voor het eerst een huis kopen maar de financiering net niet rond krijgen. Met de Blijverslening kunnen mensen aanpassingen aan hun woning financieren om langer thuis te kunnen blijven wonen.

Sporten met ‘Team Breda’

Sporten en bewegen is belangrijk voor gezonde, vitale inwoners en is goed voor sociale contacten en ontmoeting. In de sportvisie ‘Team Breda’ staan onze sportambities voor 2017-2030. Die pakken we samen met inwoners, organisaties en verenigingen op en voeren ze uit. Ruimte voor topsport en talentontwikkeling, een sportleerbedrijf, meer mogelijkheden voor bewegen in de openbare ruimte, stimuleren van sportevenementen en de zorg voor vitale sportverenigingen zijn belangrijke speerpunten voor de sporttoekomst van Breda. Kansrijke initiatieven kunnen daadwerkelijk van de grond komen.
Een topsporthal is daarin een belangrijke ambitie. Maar ook een noodzakelijke voorziening om sporters in Breda op alle niveaus een goede plek te bieden. Ook combineren we hier onderwijs met talentontwikkeling. Ook internationale wedstrijden kunnen in Breda landen. We reserveren in 2019 geld hiervoor. Als er na het haalbaarheidsonderzoek groen licht komt, kijken we welke investeringen daadwerkelijk nodig zijn.

We steken energie in een duurzaam Breda
Een duurzaam Breda is goed voor de leefbaarheid, gezondheid en aantrekkelijkheid van onze stad en dorpen. We timmeren aan de weg met duurzaamheid. Of het nu gaat om verduurzaming van ons gemeentelijk vastgoed, het op de agenda krijgen van klimaatadaptatie of het stimuleren van duurzame energiebronnen. Dat doen we op innovatieve manier,  samen met partners in Breda zoals energie coöperaties, onderwijs, ondernemers en ondernemende inwoners.
Een van onze duurzaamheidsknooppunten is Boerderij Wolfslaar. Daar brengen we duurzaamheid en verantwoord omgaan met natuur op educatieve manier in de praktijk. Het pand, inclusief de horeca, is aan grondige renovatie en nieuwbouw toe. We willen er een compleet duurzaam gebouw van maken, met gebruik van zoveel mogelijk natuurlijke  bouwmaterialen. Daarmee behouden we de kwaliteit van de educatieve activiteiten. We onderzoeken of de motie Kindermolen hierin uitgevoerd kan worden.

Cultuur bloeit en inspireert
Cultuur zorgt voor energie, ontmoeting en inspiratie in de stad en de dorpen. Bovendien draagt het bij aan een prettig leef- en vestigingsklimaat en trekt het bezoekers en bedrijven aan. Cultuur maakt onlosmakelijk deel uit van het Verhaal van Breda. We zetten onze excellente culturele projecten in de schijnwerpers. Niet alleen binnen Breda, maar ook nationaal en internationaal. Ook versterken we het klimaat voor culturele makers in de stad. Dit levert naast mooie producties ook werkgelegenheid op. Denk aan banen in de creatieve industrie en de ambachtelijke sector. Daarnaast blijven we ons erfgoed en het verleden koesteren.  

In het innovatieve traject CultuurBreda actualiseren culturele initiatiefnemers samen met de gemeente het cultuurbeleid. Na een fase van kwartier maken, zijn er drie richtinggevende thema’s voor de toekomst van cultuur in Breda uit gekomen. De focus ligt op excellentie, makersklimaat en verbinding. We willen de internationale/nationale topkwaliteit in het cultuuraanbod versterken. De positie van culturele en creatieve makers in Breda moet beter. Tot slot versterken we de relatie tussen cultuur en andere sectoren in de stad. Deze thema’s komen terug in de Uitvoeringsagenda CultuurBreda 2017-2018. Die stellen we vóór de zomer van 2017 samen met het culturele veld op. We investeren in de uitvoering van deze agenda CultuurBreda.

Half juni 2017 opent het nieuwe Stedelijk Museum Breda haar deuren aan de Boschstraat. Met nieuwe slagkracht en inspiratie biedt dit museum ruimte aan erfgoed gecombineerd met beeldcultuur. We zetten in op een helder collectiebeleid en duurzaam collectiebeheer. Op termijn komt er een duurzame depotvoorziening. Contracten met collectie-eigenaren sluiten we opnieuw af. In het najaar leggen we de raad een voorbereidingskrediet voor de ontwikkeling van een nieuw stadsdepot voor.

We zien kansen om met het thema erfgoed het Verhaal van Breda meer kracht te geven. Ons erfgoed maakt Breda aantrekkelijk en draagt bij aan economische groei. In 2016 hebben we samen met het erfgoedveld de hoofdlijnen voor een nieuw erfgoedbeleid verkend. We willen het begrip erfgoed verbreden. Ook geven we erfgoed een plaats in de Omgevingswet. De uitgangspunten voor een nieuwe erfgoedvisie leggen we vóór de zomer van 2017 aan de gemeenteraad voor.

Het eren van het verleden biedt kansen voor de toekomst van de stad en de regio. De stad en de dorpen onderscheiden zich in gastvrijheid. Een goed voorbeeld hiervan zijn de ontwikkelingen rondom het Memorial. Het Generaal Maczek Museum en de gemeente vinden het waardevol om het Poolse bevrijdingsverhaal te verbinden en uit te dragen. Het is belangrijk om te herdenken, maar ook om internationaal te verbinden en cultuur uit te wisselen. Daarom verkennen we gezamenlijk de mogelijkheden van een Generaal Maczek Memorial aan de Ettensebaan. De intentie is om deze gedenklocatie eind 2018 te realiseren. Dit vooruitlopend op het themajaar Crossroads 1940-1945, 75 jaar bevrijding van Brabant. We dragen bij met een ontwikkelbudget, we geven bouwgrond in pacht en zetten expertise in. Daarnaast is een extra impuls nodig om een memorial mogelijk te maken. En ook om subsidie te krijgen van bijvoorbeeld provincie, het Vfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) of andere mogelijke partners.